صدرالدین علی گیلانی هندی«حکیم صدرالدین علی گیلانی هندی» از حکماء و پزشکان قرن یازدهم هجری است. وی تحصیلاتش را در ایران- و به احتمال قوی زادگاهش- آغاز نمود و پس از فراگیری علوم و آن گاه که خود عالمی فرزانه بود، به هند هجرت نمود. ۱ - معرفی اجمالیدایی وی حکیم الملک شمس الدین گیلانی است که به گفته ملا عبدالقادر بدیوانی در کتاب «منتخب التواریخ»، اسوه‌ای ممتاز از یک استاد نوآور و نمونه در آموزش پزشکی و تلاش بی وقفه برای حکماء بود. حکیم علی طب را از محضر دایی اش و نیز حکیم لطف الله شیرازی آموخت. شهرت او در حذاقت و وسعت دانش پزشکی او زبانزد خاص و عام بود تا آن جا که مؤلف «مآثر الامراء» درباره شیوه درمان او چنین نوشته است: معالجات دست بسته او موجب حیرت عالمیان می‌شد. مرحوم میرزا عبدالله افندی وی را چنین توصیف نموده است: عالم فاضل جامع طبیب ماهر کامل. از این عبارت می‌توان این نکته را استنباط کرد که وی علاوه بر چیرگی در علم پزشکی در علوم دیگر نیز صاحب نظر بوده است. در کتاب «ذخیرة الخوانین» به مطلبی در خصوص بنایی که حکیم علی گیلانی برای مطب خود ساخته بود اشاره شده است که ظاهرا این بنا که به حوض علی معروف بوده، از یک حوض و یک اطاق تشکیل می‌شده است و مریضان برای ورود به اطاق می‌بایست از حوض عبور کنند، بی آن که آب حوض وارد اتاق که زیر حوض قرار داشت بشود. این بنای عجیب چنان شگفتی ساز بود که مورد بازدید پادشاه هند (اکبر شاه) نیز قرار گرفت. مشهور است که وی در هند با میر فندرسکی در زمان نگاشتن شرح تالیفات قانون ملاقات داشت و حتی توانست او را تحت تاثیر قرار دهد. ۲ - تالیفاتاز وی آثار مهمی در حوزه پزشکی بر جای مانده که نشانگر خبرویت او در طب و حکمت است. این تالیفات به او نسبت داده شده است: ۱. «شرح قانون ابن سینا:» این اثر مهم‌ترین نگاشته اوست که شرحی جامع و بزرگ می‌باشد. ۲. «الشفاء العاجل:» این کتاب به تقلید از کتاب «برء الساعة» محمد بن زکریای رازی نگاشته شده و موضوع درمانی آنی (اورژانسی) بیماری‌ها است. ۳. «رسالة السؤال و الجواب:» این رساله نیز در حوزه علوم پزشکی است و به نظر می‌رسد کتابی شبیه «المسائل فی الطب» تالیف حنین بن اسحاق باشد. ۴. «کتاب مجربات». ۳ - وفاتوی در روز جمعه، پنجم محرم الحرام سال ۱۰۱۸ ق در هندوستان درگذشت و در همان جا به خاک سپرده شد. ۴ - منبعنرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |